Spis treści

Co to jest zachowek?

To określony kwotowo ułamek wartości udziału spadkowego, który przypadłby spadkobiercy ustawowemu w przypadku dziedziczenia ustawowego.

Głównym celem zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy, dzięki zapewnieniu im roszczenia pieniężnego.

Zachowek należy się najbliższej rodzinie spadkodawcy, jeżeli została pominięta w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych przed jego śmiercią.

Do kręgu osób uprawnionych do otrzymania zachowku należą:

  • zstępni czyli dzieci, wnuki, prawnuki,
  • małżonek,
  • rodzice spadkodawcy, którzy powołani zostali do spadku z ustawy, czyli w sytuacji kiedy zmarły nie zostawił dzieci, wnuków.

Osoba uprawniona do zachowku nie musi być formalnie powołana do spadku (np. w postaci stwierdzenia nabycia spadku), wystarczy, że należy do grona spadkobierców ustawowych, którzy mogą domagać się zachowku po zmarłym (wyrok SN z 30.01.1998 r., ICKN 448/97).

zachowek po śmierci najbliszych

Jaka wysokość zachowku?

Przeczytaj również: W jakich sytuacjach przysługuje obowiązek alimentacyjny wobec dziecka, rodziców, rodzeństwa?

Kwota zachowku to zasadniczo połowa wartości udziału spadkowego jaki by przypadał uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Może się jednak zdarzyć, że osoba uprawniona do zachowku jest osobą małoletnią, bądź trwale niezdolną do pracy wówczas zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego.

Jak dokonać obliczenia zachowku?

Na początek należy określić potencjalny udział spadkowy osoby uprawnionej do zachowku. Ustawodawca nakazał uwzględnienie również spadkobierców, którzy spadek odrzucili oraz spadkobierców uznanych za niegodnych dziedziczenia. Podobnie jak w przypadku dziedziczenia ustawowego nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia oraz osób wydziedziczonych w testamencie przez spadkodawcę.

Należy także doliczyć wszystkie darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę, przy czym nie dolicza się do spadku dwóch rodzajów darowizn:

  • drobnych darowizn
  • darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku.

Prawa do zachowku nie mają:

  • rodzeństwo spadkodawcy,
  • ich zstępni, mimo że też należą do grupy spadkobierców ustawowych

Roszczenie o zachowek nie będzie przysługiwało także osobom:

  • wydziedziczonym w testamencie,
  • które odrzuciły spadek,
  • które zawarły ze spadkodawcą umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia,
  • małżonkowi, przeciwko któremu spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione,
  • małżonek pozostający ze spadkodawcą w separacji,
  • uznanym orzeczeniem sądu za niegodnych dziedziczenia.

W tych konkretnych przypadkach, roszczenie o zachowek przechodzi na zstępnych:

  • osoby uznanej za niegodną dziedziczenia,
  • osoby wydziedziczonej,
  • osoby, która zrzekła się dziedziczenia jeśli w umowie ze spadkodawcą wskazano, że zrzeczenie się nie obejmuje zstępnych,
  • osoby, która odrzuciła spadek.

Obowiązek uregulowania roszczeń o zachowek występuje z chwilą śmierci spadkodawcy i zawsze leży po stronie spadkobierców. Powinno się jednak pamiętać, że z roszczeniem należy wystąpić w ciągu 5 lat od ogłoszenia ostatniej woli zmarłego, czyli testamentu. Więcej informacji o sprawach spadkowych w Kancelarii Adwokat Urszuli Zajko.

Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi

Czym jest zachowek?

Zachowek to określony kwotowo ułamek wartości udziału spadkowego, który przypadłby spadkobiercy ustawowemu w przypadku dziedziczenia ustawowego, służący ochronie interesów majątkowych najbliższej rodziny spadkodawcy.

Komu przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje najbliższej rodzinie spadkodawcy, takiej jak zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, jeżeli zostali pominięci w testamencie lub w darowiznach.

Jaka jest wysokość zachowku?

Wysokość zachowku to zasadniczo połowa wartości udziału spadkowego, który by przypadał uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli osoba uprawniona jest małoletnia lub trwale niezdolna do pracy, zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego.

Jak obliczyć wartość zachowku?

Aby obliczyć wartość zachowku, należy określić potencjalny udział spadkowy osoby uprawnionej, uwzględniając także spadkobierców, którzy odrzucili spadek lub są niegodni dziedziczenia, oraz dodając darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

W jakim terminie można domagać się zachowku?

Roszczenie o zachowek można zgłaszać w ciągu 5 lat od ogłoszenia ostatniej woli zmarłego, czyli testamentu, a obowiązek uregulowania roszczeń o zachowek leży po stronie spadkobierców.