Spis treści


Czym jest darowizna? – jest to forma nieodpłatnego przekazania innej osobie wybranego przez siebie składnika majątku na podstawie złożonego u notariusza pisemnego oświadczenia woli.

Kodeks cywilny mówi, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Co ciekawe, umowa darowizny bez zachowania formy pisemnej będzie również ważna, jeśli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, czyli dana rzecz zostanie obdarowanemu wydana, to znaczy, zostanie na niego przeniesione posiadanie danej rzeczy.

Niestety, zawarcie umowy darowizny jest obarczone powstaniem obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku o spadków i darowizn, jednak przekazanie darowizny najbliższym nie wpływa na obowiązek podatkowy.

Grupy podatkowe – czyli kto i ile zapłaci?

W zależności od stopnia pokrewieństwa, wyróżniamy odpowiednie grupy podatkowe, tj.

  • Grupa pierwsza – małżonek, zstępni czyli dzieci, wnuki, prawnuki, wstępni – rodzice, dziadkowie, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie – kwota wolna od podatku wynosi 9637 zł,
  • Grupa druga – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych – kwota wolna o podatku wynosi 7276 zł,
  • Grupa trzecia – wszystkie inne osoby nie wymienione w grupie I lub II – kwota wolna od podatku wynosi 4902 zł.

 

Dokonanie darowizny na rzecz w/w osób powoduje obowiązek zapłacenia podatku w sytuacji, gdy przedmiot darowizny przekracza wskazaną dla danej grupy kwotę wolną od podatku. Podatnikiem jest zawsze osoba obdarowana.

zgoda na darowiznę

Ważne, by pamiętać, że darowizna jest wolna od podatku wyłącznie w przypadku jej zgłoszenia. Aby złożyć deklarację mamy czas 6 miesięcy od otrzymania darowizny.

Odpowiedni druk – SD Z2 należy złożyć w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na adres darowizny.

W sytuacji nie zgłoszenia darowizny w obowiązującym terminie, osoby te podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Jeżeli przedmiotem darowizny są pieniądze, darczyńca powinien dokonać przelewu na konto bankowe, lub wysłać je przekazem pocztowym.

Wręczenie drugiej osobie gotówki nie podlega omawianym zwolnieniom.

Odwołanie darowizny- praktyczne zasady

Przekazując darowiznę najbliższym kierujemy się troską o nich, chęcią pomocy, wsparcia. Niestety, często zdarza się, że bliscy nie doceniają gestu i zachowują się niestosownie do naszych oczekiwań, lub wręcz w sposób urągający wszelkim zasadom, np. nagminnie odmawiają pomocy w trudnych życiowych sytuacjach, znęcają się psychiczne i fizyczne. Wówczas przepisy prawa zezwalają na odwołanie darowizny i wycofanie się z decyzji.

Można to również zrobić, ale tylko przed wykonaniem darowizny, czyli przed przeniesieniem posiadania rzeczy na obdarowanego, gdy stan majątkowy darczyńcy ulega znacznemu pogorszeniu.

Kodeks cywilny pozwala na odwołanie darowizny jeszcze nie wykonanej, gdy „wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych”, co oznacza, że darczyńca po wykonaniu darowizny nie będzie miał dostatecznych środków na utrzymanie siebie lub najbliższych.

Do takiej sytuacji może dojść, gdy darowane jest na przykład mieszkanie, będące jedynym wartościowym składnikiem majątku darczyńcy.
Kolejnym przypadkiem jest możliwość odwołania darowizny już wykonanej, jeżeli obdarowany jest rażąco niewdzięczny wobec darczyńcy.

Przeczytaj również: Czym jest wspólność ustawowa?

Co mówią przepisy?

Pod pojęciem rażącej niewdzięczności podpada tylko takie zachowanie obdarowanego, polegające na działaniu lub zaniechaniu (nieczynieniu) skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które, oceniając rzecz rozsądnie, musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę.” (Z. Gawlik- Komentarz do art. 898 KC).

Należy uznać, ze stosowanie agresji słownej lub fizycznej wobec darczyńcy, popełnianie wobec niego przestępstw, naruszanie dobrego imienia darczyńcy lub osób dla niego najbliższych, np. żony, konkubiny, dalszej rodziny, wszystkie akty, które naruszają powszechną moralność i są ogólnie przyjmowane za pogwałcenie stosunków międzyludzkich mogą być podstawą do odwołania darowizny już wykonanej.

W przypadku nieruchomości należy bezwzględnie sporządzić umowę o powrotne przeniesienie prawa własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Umowa ta musi mieć formę aktu notarialnego.

Gdy osoba obdarowana nie dostosuje się do otrzymanego wezwania i nie zwróci darowizny wówczas można wnieść sprawę na drogę postępowania sądowego z tzw. roszczeniem o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Nie tylko darczyńca może, odwołać darowiznę. Uprawnienie to przysługuje także spadkobiercom darczyńcy w przypadku niewdzięczności obdarowanego jeszcze za życia darczyńcy, a także gdy spowoduje on śmierć darczyńcy lub rozstrój zdrowia.


Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi

Czym jest darowizna według kodeksu cywilnego?

Darowizna to forma nieodpłatnego przekazania innej osobie wybranego składnika majątku na podstawie złożonego u notariusza pisemnego oświadczenia woli. Kodeks cywilny mówi, że darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Czy umowa darowizny musi być zawarta na piśmie?

Umowa darowizny bez zachowania formy pisemnej będzie ważna, jeśli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, czyli rzecz zostanie przekazana obdarowanemu.

Jakie są grupy podatkowe przy darowiznach i jakie są kwoty wolne od podatku dla każdej z nich?

Istnieją trzy grupy podatkowe:

Grupa pierwsza: małżonek, dzieci, rodzice i inne bliskie osoby – kwota wolna od podatku wynosi 9637 zł.
Grupa druga: zstępni rodzeństwa i inne osoby – kwota wolna od podatku wynosi 7276 zł.
Grupa trzecia: osoby nie wymienione w dwóch pierwszych grupach – kwota wolna od podatku wynosi 4902 zł.

Jakie są konsekwencje nie zgłoszenia darowizny?

Jeśli darowizna nie zostanie zgłoszona w terminie 6 miesięcy od jej otrzymania, osoba obdarowana podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W jakich okolicznościach można odwołać darowiznę?

Darowiznę można odwołać, jeśli obdarowany jest rażąco niewdzięczny wobec darczyńcy lub jeżeli stan majątkowy darczyńcy ulegnie znacznemu pogorszeniu przed przekazaniem darowizny. W przypadku nieruchomości umowa o powrotne przeniesienie prawa musi mieć formę aktu notarialnego.