Spis treści

W polskim prawodawstwie oprócz instytucji rozwodu i separacji występuje unieważnienie małżeństwa, co oznacza, że związek małżeński traktowany jest, jakby go nie było od samego początku.

Rozwód – czy tym samym jest unieważnienie małżeństwa?

Sąd, wydając wyrok, unieważnia małżeństwo, jeśli w momencie jego zawarcia wystąpiły pewne przyczyny, tj:

  • małżeństwo zawarł mężczyzna, który nie skończył 18 lat,
  • małżeństwo zawarła kobieta, która nie skończyła 16 lat,
  • małżeństwo zawarła kobieta bez zezwolenia sądu, która skończyła 16 lat ale nie ukończyła 18 lat,

tu należy pamiętać, że nie można żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku odpowiedniego wieku, jeśli małżonek przed wniesieniem pozwu o unieważnienie małżeństwa ten wiek osiągnął, a tym bardziej, gdy kobieta zaszła w ciążę.

stwierdzenie nieważności małżenstwa może orzec sąd

  • ubezwłasnowolnienie całkowite z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego – taka osoba nie posiada zdolności do czynności prawnych; nie można jednak unieważnić małżeństwa, jeśli ubezwłasnowolnienie zostało uchylone,
  • jeżeli małżeństwo zawarła osoba chora psychicznie lub z niedorozwojem umysłowym, chyba że choroba ustała,
  • jeżeli między małżonkami występuje pokrewieństwo w linii prostej, bocznej – rodzeństwo, również przyrodnie i pozamałżeńskie, powinowactwo w linii prostej,
  • jeżeli między małżonkami występuje stosunek przysposobienia, tj. małżeństwo zawiera przysposobiony i przysposabiający,
  • pozostawanie we wcześniej zawartym związku małżeńskim, tak zwana bigamia, która również jest przestępstwem,
  • jeżeli małżeństwo zostało zawarte przez pełnomocnika – mocodawca może żądać unieważnienia małżeństwa, jeśli sąd nie wyraził zgody na zawarcie związku przez pełnomocnictwo, pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane,
  • jeżeli osoba wstępująca w związek małżeński, znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, np. miała przemijające zaburzenia psychiczne, nie działała z rozeznaniem, nie miała pełnego rozeznania lub była pod wpływem bezprawnej groźby, bądź była w błędzie co do tożsamości drugiej osoby;

błąd co do tożsamości jest traktowany jednak bardzo wąsko, nie może dotyczyć cech charakteru, wyobrażonego stanu majątkowego małżonka, może pojawić się w przypadku poślubienia „przez pomyłkę” brata bliźniaka małżonka

w tym wypadku osoba składająca oświadczenie dotknięte błędem może żądać unieważnienia, nie może jednak tego zrobić po upływie 6 miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą – a w każdym z przypadków po 3 latach od zawarcia małżeństwa.

Przeczytaj również: Jakie są skutki prawne różnych sposobów przysposobienia?

W jakich sytuacjach unieważnienie nie będzie możliwe?

po ustaniu małżeństwa, chyba, że dotyczy pokrewieństwa małżonków, lub w sytuacji, gdy jeden z nich pozostawał we wcześniej zawartym małżeństwie.

Sąd orzekając unieważnienie małżeństwa dokonuje rozstrzygnięcia, który z małżonków, w chwili zawarcia związku małżeńskiego dokonał tego w złej wierze, wiedząc o okolicznościach stanowiących podstawę do unieważnienia.

Dodatkowo należy wspomnieć, że jeśli zawieramy małżeństwo w formie wyznaniowej przed duchownym, to duchowny ma obowiązek przesłania zaświadczenia o zawarciu małżeństwa do Urzędu Stanu Cywilnego w terminie 5 dni. Uchybienie temu obowiązkowi także skutkuje nie zawarciem małżeństwa.

Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi

 Czy rozwód i unieważnienie małżeństwa to to samo?

Nie, rozwód i unieważnienie małżeństwa to różne instytucje prawne. Unieważnienie traktuje związek małżeński, jakby nigdy nie istniał od początku.

W jakim wieku mężczyzna i kobieta mogą legalnie zawierać małżeństwo w Polsce?

Mężczyzna może zawierać małżeństwo po ukończeniu 18 lat, natomiast kobieta po ukończeniu 16 lat z zezwoleniem sądu, w przeciwnym razie po ukończeniu 18 lat.

Czy małżeństwo może być unieważnione, jeśli jedno z małżonków pozostawało we wcześniej zawartym związku małżeńskim?

Tak, małżeństwo może być unieważnione w przypadku bigamii, która jest również przestępstwem.

Czy błąd co do tożsamości może być podstawą do unieważnienia małżeństwa?

Tak, ale błąd co do tożsamości jest traktowany wąsko i nie dotyczy cech charakteru czy majątku. Ma zastosowanie, gdy osoba poślubiła „przez pomyłkę” kogoś innego, np. brata bliźniaka małżonka.

Czy są sytuacje, w których unieważnienie małżeństwa nie jest możliwe?

Tak, unieważnienie nie będzie możliwe po ustaniu małżeństwa, chyba że dotyczy pokrewieństwa małżonków, lub gdy jeden z małżonków pozostawał we wcześniej zawartym małżeństwie.