Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód może mieć miejsce, gdy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, zatem od podjęcia decyzji o złożeniu pozwu do możliwości rozpatrzenia sprawy mija zazwyczaj określony czas. O co można wnioskować, jak wygląda sprawa rozwodowa oraz jaki może zapaść wyrok, napiszemy w dzisiejszym artykule.
Jak wygląda sprawa rozwodowa bez orzekania o winie?
Na naszym blogu wielokrotnie przedstawialiśmy kwestie dotyczące przygotowania się do złożenia pozwu oraz warunków, które należy spełnić, aby sprawa znalazła się na wokandzie. Im mniej skomplikowana sytuacja i im bardziej oczywiste przesłanki do uzyskania rozwodu, tym krócej może trwać całe postępowanie.
Tutaj, tak jak w przypadku spraw z orzekaniem o winie, o których już za chwilę, początek rozprawy wygląda jak poniżej.
1. Skład sędziowski, protokolant, świadkowie, adwokaci
Początek rozprawy to wezwanie stron i ewentualnych świadków do sali rozpraw. Przewodniczący sprawdza obecność, weryfikuje tożsamość w oparciu o dowody tożsamości, prosi świadków o oczekiwanie przed salą rozpraw, a na sali pozostają:
- sędziowie – przewodniczący składu sędziowskiego oraz po jego obu stronach dwaj ławnicy,
- strony postępowania – powód i pozwana (lub powódka i pozwany),
- protokolant – nadal standard podczas rozpraw, chociaż są one nagrywane (zapis cyfrowy),
- opcjonalnie adwokaci stron (lub adwokat jednej ze stron), jeżeli takich ustanowiono.
Obecność adwokata danej strony jest pomocna zwłaszcza, gdy osoba pozwana nie zgadza się na rozwód bez orzekania o winie lub z innych przyczyn można się spodziewać trudności w uzyskaniu rozwodu.
2. Jak wygląda rozprawa rozwodowa – w toku
Podstawą jest dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron, czyli etap, na którym przesłuchuję się powoda/powódkę, a następnie pozwaną/pozwanego. Chociaż wszystkie istotne informacje zawarte powinny być w pozwie, sąd potrzebuje dodatkowej weryfikacji oraz sprawdzenia, czy nie zaistniały nowe okoliczności od daty złożenia pozwu do dnia rozprawy.
Najważniejsze pytania, które zadawane są przez sąd, dotyczą:
- rozkładu pożycia małżeńskiego oraz okoliczności z tym związanych – sąd ustala, czy w sferze fizycznej, uczuciowej oraz gospodarczej faktycznie ustały więzi oraz czy małżonkowie nie widzą szansy na ich naprawienie;
- dobra małoletnich dzieci współmałżonków lub dzieci przysposobionych – tutaj również powinna być zgodność stron odnośnie dalszej opieki nad małoletnimi dziećmi oraz miejscem ich zamieszkania po rozwodzie stron;
- obowiązku alimentacyjnego oraz praw do opieki – w przypadku zgodności osoba pozwana zgadza się na wysokość alimentów oraz na wnioskowane miejsce zamieszkania dzieci; niepotrzebne są również dodatkowe ustalenia przy zgodności co do wykonywania władzy rodzicielskiej.
Większą szansę na uzyskanie rozwodu podczas pierwszej rozprawy mają małżeństwa bezdzietne, lecz również w sprawach, w których orzeczenie rozwodu ma dotyczyć par małżeńskich z dzieckiem/dziećmi, przy zgodności oświadczeń i braku dodatkowych roszczeń zdarzają się takie wyroki sądowe.
3. Przesłuchanie świadków, oświadczenia stron
Po przesłuchaniu małżonków sąd dopuszcza dowód z przesłuchania świadków, jeżeli takich powołano. Świadkowie są zazwyczaj konieczni w sprawach, w których rozwodzący się małżonkowie mają dzieci, ponieważ dobro małoletnich jest wtedy kluczową kwestią.
Przesłuchanie może się jednak ograniczyć do najważniejszych pytań, na przykład:
- jak z punktu widzenia świadka wyglądały relacje małżeńskie stron,
- czy dzieci będą miały odpowiednie warunki przy osobie, z którą zamieszkają,
- jakie predyspozycje wychowawcze ma strona, której powierzona zostanie pełnia władzy rodzicielskiej.
Oczywiście są to odpowiedzi subiektywne i w kompetencji sądu leży ocena realnej sytuacji, gdy – jak stanowi art. 56. § 2. Kodeksu cywilnego – „miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków”.
Świadkowie przesłuchiwani są pojedynczo, a po zakończeniu przesłuchania ponownie opuszczają salę. Na zakończenie sąd udziela głosu stronom. Nie muszą to być przemówienia, wystarczy oświadczenie osoby składającej wniosek, że podtrzymuje powództwo, oraz osoby pozwanej, że zgadza się na rozwód bez orzekania o winie.
4. Narada i ogłoszenie wyroku
Zarządzenie o zamknięciu rozprawy wydaje przewodniczący, strony opuszczają salę sądową, a sąd udaje się na naradę, aby ustanowić wyrok. Strony ponownie zostają wezwane na salę rozpraw, przewodniczący odczytuje wyrok. Już wtedy może zostać rozwiązane małżeństwo stron, natomiast nie jest to reguła.
W alternatywnej wersji sąd może między innymi:
- skierować małżonków na mediacje,
- ustalić termin kolejnej rozprawy dla zbadania dodatkowych okoliczności,
- zobowiązać strony do powołania dodatkowych świadków.
Na każdym z powyższych etapów ważny jest spokój i opanowanie oraz usystematyzowana wiedza co do wydarzeń mających związek ze sprawą. Należy pamiętać między innymi, ile czasu minęło od zakończenia pożycia, kiedy faktycznie ustała więź emocjonalna i gospodarcza. To detale, które również mogą mieć wpływ na przebieg sprawy.
Rozwód z orzekaniem o winie jednej lub obu stron
Pozew rozwodowy z wnoszeniem o ustalenie winy współmałżonka oznacza więcej procedur związanych z dostarczeniem dowodów, często też większą liczbę powołanych świadków, a tym samym – wydłużenie czasu trwania postępowania sądowego. Niemniej jednak jest to konieczne, aby wyrok był satysfakcjonujący dla osoby składającej pozew.
Różnice pomiędzy taką formą pozwu a pozwem o rozwód bez orzekania o winie polegają na:
- kompletowaniu informacji do zamieszczenia w pozwie; nie wystarczą podstawowe fakty zawarte w pozwie, potrzebne są również dowody na winę drugiej strony za rozkład pożycia małżeńskiego (zeznania świadków, zdjęcia, wiadomości mailowe i inne);
- ustaleniu strony wyłącznie winnej za rozkład pożycia małżonków; nawet jeżeli powód wnosi, ze całkowita wina leży po stronie osoby pozwanej, osoba pozwana w odpowiedzi na pozew może wskazać wyłączną winę powoda/powódki;
- sięgnięciu przez sąd po tzw. wiadomości specjalne; tutaj znacznie częściej niż w rozwodach bez orzekania o winie, decyzją sądu jest skierowanie stron na dodatkowe badania, w których biegli specjaliści wydają rozstrzygnięcie na przykład o władzy rodzicielskiej.
Na pierwszą rozprawę zazwyczaj nie wzywa się świadków, ponieważ przeprowadzany jest inny materiał dowodowy, głównie dotyczący wnoszonej winy jednego ze współmałżonków. Na koniec pierwszej rozprawy sąd informuje o terminie kolejnej.
Przebieg następnych rozpraw oraz poszczególnych etapów procesu sądowego może wyglądać jak poniżej:
- przesłuchanie świadków obojga stron,
- dopuszczenie kolejnych dowodów każdej ze stron,
- przedstawienie opinii biegłych, jeżeli takie były wydane,
- ostatnia rozprawa, na której następuje:
- ponowne wysłuchanie stron tytułem podsumowania pozwu i odpowiedzi na niego,
- zamknięcie rozprawy, narada sądu bez udziału stron, ogłoszenie wyroku w obecności stron.
Nie można z całą pewnością określić, jak przebiega sprawa rozwodowa ani w powyższych, ani innych okolicznościach, ponieważ zawsze są to indywidualne kwestie, właściwe dla charakteru danej sprawy. Możliwe jest natomiast wskazanie norm oraz prawidłowości, według których odbywają się postępowania sądowe – jak powyżej.
Przeczytaj również: Kiedy żądać rozwodu z orzeczeniem o winie?
Warto wiedzieć jak przebiega rozprawa rozwodowa
To ważne dla osób składających pozew, ale również dla pozwanych. Często rozprawa rozwodowa jest pierwszą wizytą w sądzie, więc tym bardziej osoba, która nigdy nie uczestniczyła w postępowaniu sądowym nawet jako świadek, czuje się bardziej pewnie z konkretną wiedzą. Mając świadomość, jak przebiega rozprawa rozwodowa w przypadku braku dodatkowych okoliczności, łatwiej jest zazwyczaj odnaleźć się również w sytuacji, gdy tok postępowania przybiera obrót inny niż pierwotnie zakładano. Więcej informacji na ten temat udzieli doświadczony adwokat Urszula Zajko.
